Inclusiviteit en diversiteit. Er is al veel over geschreven en gesproken. Maar hoe zit het met inclusie in kinderboeken? Kinderen een blik gunnen in hoe anderen leven en denken, kan verrassend eenvoudig zijn: lees samen boeken die verhalen vertellen over andere culturen en manieren van leven. Door zulke verhalen ontdekken ze niet alleen hoe divers de wereld is, maar leren ze ook met een open blik naar anderen te kijken. Een kleine stap, zoals een boek uitkiezen dat nét wat anders is dan wat je gewend bent, kan al een groot verschil maken.
Inclusiviteit en diversiteit
Kinderboeken zijn meer dan alleen vermaak. Ze spelen een cruciale rol in de ontwikkeling van kinderen. Ze helpen kinderen de wereld om hen heen te begrijpen, hun verbeelding te prikkelen en empathie te ontwikkelen. Kinderboeken vormen een afspiegeling van de diverse wereld waarin we leven en het is dan ook logisch om daarin ook karakters van diverse achtergronden en identiteiten te omarmen.
Ramen en spiegels
In de jaren ’80 bedacht professor Rudine Sims Bishop de termen ‘ramen’ en ‘spiegels’ voor jeugdboeken. Ze gebruikte deze als een soort vergelijking:
Kinderen hebben zowel spiegels als ramen nodig. Veel gekleurde kinderen zien de wereld alleen door ramen en hebben spiegels nodig. Andere kinderen zien juist alleen spiegels en moeten leren door ramen naar de wereld te kijken.
Spiegels zijn boeken waarin kinderen zichzelf herkennen. Dat kan gaan om hoe ze eruit zien, wat ze meemaken of hoe ze denken. Ramen laten kinderen juist iets nieuws zien: een blik op een wereld die anders is dan die van hen. Beide soorten boeken zijn belangrijk, want ze helpen kinderen om zichzelf en anderen beter te begrijpen.
Enkele inclusieve boeken
Kikker en de vreemdeling (Max Velthuijs)
“Op een dag komt een vreemdeling in het bos wonen. Rat. Eend waarschuwt dat ratten dieven zijn. Ze zijn lui, brutaal en werken niet. Dat weet toch iedereen! En Varkentje zegt dat ratten niet in het bos thuishoren. Maar Kikker besluit zelf een kijkje te gaan nemen.”
Elmer (David Mckee)
“Elmer is anders. Elmer is een kleurtjesolifant. De grijze olifanten houden allemaal van hem, maar Elmer vraagt zich af hoe het zou zijn om ook grijs te zijn…”
Elijah & Isayah (Patienta Assen)
“Elijah en Isayah zijn in Nederland geboren, maar hun ouders en grootouders komen uit Suriname. Daarbij zijn ze zowel Afro-Surinaams als Surinaams-Hindostaans. Ze krijgen van alle drie culturen iets mee. Mamma en pappa hebben hun geleerd dat ze alles kunnen worden wat ze maar willen. Ze krijgen daarbij alle liefde en steun. Van zwemmen met een walvis tot lopen op de maan.”
De club van lelijke kinderen (Koos Meinderts)
“Op een kwade dag gaf generaal Isimo het bevel om alle lelijke kinderen op te pakken. Iedereen praatte erover, maar er gebeurde niets. Het gewone leven ging verder en de mensen begonnen het bevel te vergeten. Tot op een kwade dag Paul met een vreemd verhaal thuiskwam. Een fotograaf had van het dak van de school een foto van alle leerlingen genomen. Zijn zus wist te vertellen dat een aantal kinderen op de foto met stift waren omcirkeld. Een paar dagen later reed er een bus het schoolplein op en alleen de omcirkelde kinderen mochten mee om een uitstapje te maken. En daarmee begon voor Paul een groot avontuur…”
Birthday (Meredith Russ)
“Eric en zijn beste vriend Morgan zijn geboren op dezelfde dag, op hetzelfde tijdstip, op dezelfde plaats. Ze hebben deze ene dag altijd samen gevierd, maar hoe ouder ze worden hoe meer hun vriendschap verandert. Morgan voelt zich volkomen alleen en gevangen in haar lichaam. Terwijl ze worstelt met de moeilijke keuze om als haar ware zelf te leven, lijkt Eric een perfect bestaan te hebben als populaire footballspeler. Toch heeft ook Eric zo zijn problemen. Langzaam maar zeker groeien Eric en Morgan uit elkaar. Maar de enige bij wie je echt jezelf kan zijn is je beste vriend… toch?”
Kortom
Diversiteit en inclusie in kinderboeken zijn van grote waarde. Door kinderen te laten kennismaken met een breed scala aan personages en verhalen, kunnen zij de unieke en diverse wereld om hen heen verkennen.
