Soldaat Wojtek – recensie
Bibi Dumon Tak
Dit boek vertelt het aandoenlijke verhaal van een beer die tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt geadopteerd door Poolse soldaten. Soldaat Wojtek is verkozen tot boek voor Heel De Klas Leest 2025. Dat lijkt me een heel goede keuze!
Wojtek heeft echt bestaan. Wojtek was een Syrische bruine beer die werd geadopteerd door soldaten van de bevoorradingscompagnie van het Tweede Poolse Korps. De beer werd gevonden en meegenomen in Iran en reisde met hen mee langs de oorlogsroute: van Iran via Irak, Palestina en Egypte tot in Italië.
Omdat het moeilijk was de beer op een gewone manier per schip naar Italië te vervoeren, werd besloten hem officieel in te schrijven als soldaat. Wojtek bleef onderdeel van het Poolse leger tot 1947, toen de compagnie in Groot-Brittannië werd ontbonden. De rest van zijn leven woonde Wojtek in de dierentuin van Edinburgh.
Soldaat Wojtek van Bibi Dumon Tak vertelt het verhaal van Poolse soldaten, gebaseerd in het Midden-Oosten. De soldaten vechten dus niet aan het front, maar zijn verantwoordelijk voor de bevoorrading. Ook in deze rol zien en voelen zij het leed van de oorlog. Beer Wojtek wordt hun kameraad en mascotte: hij biedt hen steun en afleiding.
Wojtek gedraagt zich zoals de soldaten die hem opvoeden: hij drinkt bier, houdt van sigaretten en slaapt bij een van de soldaten in bed. Wojtek is sociaal en tam en haalt de nodige streken uit. Juist deze streken voegen humor aan het verhaal toe. Toch is Wojtek niet alleen vertederend, hij levert ook een nuttige bijdrage door bommen te dragen en zelfs een spion te ontmaskeren.
In haar verhaal legt Bibi Dumon Tak de nadruk op de steun en kameraadschap die Wojtek bood aan de soldaten. Het zou kunnen dat het verhaal wat is geromantiseerd. Iets wat overigens heel begrijpelijk is in een kinderboek: zo krijgen historische feiten een warm en toegankelijk karakter. Hierdoor kunnen ook jonge lezers zich inleven in een ontroerend verhaal, zelfs tegen de achtergrond van oorlog.
Wat maakte dit boek voor mij zo bijzonder? En wat leerde ik ervan om beter te schrijven?
Veel boeken kennen een oplopende spanning en een climax: een moment waarop alles samenkomt en de spanning op zijn hoogst is. Ook zie je vaak dat een sterke persoonsontwikkeling centraal staat.
Soldaat Wojtek volgt een andere structuur. Het verhaal heeft niet zo’n typische opbouw naar een grote climax of ontwikkeling, maar dat maakt het niet minder boeiend. Het boek neemt je mee aan de hand van de belevenissen van Wojtek en de soldaten. Het is een verhaal dat je blijft boeien, zonder dat je op een explosief moment hoeft te wachten. Mooi!
Titel: Soldaat Wojtek
Auteur: Bibi Dumon Tak
Illustrator: Philip Hopman
Eerste uitgave: 2008
Uitgever: Queriodo